Podobnie jak w ostatnich latach, kiedy sprawozdania finansowe były sporządzane w okolicznościach pandemii COVID-19, czy w ostatnim roku kiedy wybuchła wojna w Ukrainie, również w tym roku Komitet Standardów Rachunkowości wydał rekomendacje, które mogą być wsparciem dla sporządzających sprawozdania finansowe i sprawozdania z działalności za rok 2022.

Zwrócono uwagę, że szczególne warunki, związane z niepewnością otoczenia gospodarczego, spowodowaną głównie agresją Rosji na Ukrainę oraz pandemią COVID-19, wymagają uwzględnienia w sporządzanych sprawozdaniach. Chodzi głównie o sprawozdania sporządzane na 31.12.2022, ale rekomendacje mogą być również stosowane wtedy, kiedy dzień bilansowy przypada w pierwszej połowie 2023 roku.

Założenie kontynuacji działalności

W obecnych warunkach niepewności mogą pojawiać się dodatkowe okoliczności wskazujące na zagrożenia kontynuacji działalności oraz wpływające na końcową ocenę założeń kontynuacji działalności. Przy ocenie zdolności jednostki do kontynuacji działalności w warunkach niepewności Komitet rekomenduje zastosowanie Krajowego Standardu Rachunkowości Nr 14 „Kontynuacja działalności oraz rachunkowość jednostek przy braku kontynuowania działalności”.

Inwentaryzacja – możliwe uproszczenia

Komitet akcentuje rolę inwentaryzacji jako mechanizmu samokontroli w rachunkowości, który jest narzędziem kontroli i zarządzania majątkiem. Podkreślono, że o ile we wcześniejszych rekomendacjach wskazywano możliwość skorzystania z uproszczonej formy inwentaryzacji (możliwość zastosowania przepisów art. 26 ust. 1 pkt 3 ustawy o rachunkowości), o tyle dalsze stosowanie takiego podejścia nie znajduje uzasadnienia.

Wycena w warunkach inflacji

Zgodnie z pkt. 3.6 rekomendacji: „Ustawa nie przewiduje szczególnych zasad wyceny w warunkach inflacji. Zdaniem Komitetu obecnie nie jest możliwe – w związku z art. 10 ust. 3 ustawy – zastosowanie się do MSR 29 „Sprawozdawczość finansowa w warunkach hiperinflacji”. Argumentem przemawiającym za tym poglądem jest przede wszystkim fakt, że polska gospodarka nie jest obecnie gospodarką hiperinflacyjną w rozumieniu tego standardu. Do cech gospodarki hiperinflacyjnej zalicza się m.in. stan, kiedy skumulowana stopa inflacji z okresu trzech lat zbliża się lub przekracza wartość 100% (par. 3 lit. e MSR 29).”

Rezerwy w warunkach niepewności

W rekomendacjach wskazano, że należałobypoddać ponownej, wnikliwej ocenie stan rezerw na dzień bilansowy, w tym także biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów, obejmującej weryfikację podstaw ich początkowego ujęcia zgodnie z postanowieniami Komitetu, zawartymi w KSR Nr 6 „Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe”. Komitet podkreśla istotę prawidłowości zastosowanej stopy dyskonta oraz fakt, że w sytuacji kiedy realne stopy dyskonta (uwzględniające inflację) są ujemne, to nie zawsze może być uzasadnione ich stosowanie w takich wartościach.

Przychody i koszty o nadzwyczajnej wartości lub które wystąpiły incydentalnie – ujawnienia

Komitet zwraca uwagę, że ze względu na występujące warunki niepewności w wielu podmiotach mogą występować koszty lub przychody o nadzwyczajnej wartości lub o incydentalnym charakterze, jak na przykład:

• koszty (straty) spowodowane rosyjską agresją na Ukrainę, w tym koszty udzielonej pomocy,
• koszty związane z zerwaniem umów, na przykład w związku z ich przewidywanymi stratami w razie wykonania umowy,
• koszty wynikające z podwyżek cen mediów i kluczowych dla jednostki surowców, a także nadzwyczajne przychody podmiotów zajmujących się ich dystrybucją,
• zwiększone koszty finansowania zewnętrznego oraz znaczące różnice kursowe,
• koszty znaczących podwyżek płac, w tym mających na celu rekompensatę skutków inflacji, wraz z kosztami zwiększonych obciążeń publicznoprawnych,
• odpisy aktualizujące wartość aktywów (np. niewykorzystywanych środków trwałych, niewynajętej części inwestycji w nieruchomości, niesprzedanych lub nieprzydatnych zapasów, należności od dłużników w trudnej sytuacji finansowej),
• koszty będące skutkiem utworzenia rezerw na umowy powodujące obciążenia (KSR 6).

Ujawnienia dotyczące tych przychodów lub kosztów obejmują ich kwotę, a także syntetyczny opis zdarzeń powodujących powstanie tych kosztów lub przychodów.