Dnia 16 grudnia 2022 roku w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej opublikowano dyrektywę w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (tzw. CSRD, Corporate Sustainability Reporting Directive). Zastąpiła ona dotychczas obowiązującą dyrektywę Non-Financial Reporting Directive (tzw. NFRD). Dyrektywa CSRD jest częścią polityki UE obligującej jednostki gospodarcze do poszanowania praw człowieka i zmniejszenia ich negatywnego oddziaływania na środowisko. Obowiązuje od 5 stycznia 2023 roku, za wyjątkiem artykułu 4, który ma zastosowanie od 1 stycznia 2024 roku w odniesieniu do lat obrotowych rozpoczynających się w tej dacie lub później.

Kraje członkowskie UE będą miały czas do 6 lipca 2024 roku na jej implementację do przepisów krajowych. W polskim prawie dyrektywa zostanie zaimplementowana poprzez zmiany w Ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości oraz w Ustawie z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (zmiany dotyczyć będą modyfikacji w zawodzie biegłego rewidenta).

Dyrektywa CSRD znacząco poszerzyła zarówno krąg podmiotów zobowiązanych do raportowania niefinansowego, jak i zakres prezentowanych informacji. Nałożyła na większą liczbę podmiotów obowiązek ujawnienia, jakie działania podejmują w aspektach ochrony środowiska, dbania o społeczeństwo, a także przestrzegania ładu korporacyjnego. Dyrektywa wprowadziła także obowiązek raportowania według nowych standardów raportowania, tj. Europejskich Standardów Raportowania o zrównoważonym rozwoju (tzw. ESRS). W ramach CSRD przyjęto pakiet standardów dla dużych jednostek a w późniejszym okresie zostanie przyjęty pakiet standardów dla mniejszych jednostek.

Zmianie uległa także forma i miejsce raportowania. Dotychczas dopuszczalna była większa swoboda co do postaci ujawnień – przykładowo informacje mogły być zawarte jako oświadczenie na temat danych niefinansowych lub odrębne sprawozdanie. Natomiast raportowanie w ramach CSRD obowiązkowo będzie stanowić odrębną sekcję w ramach sprawozdania z działalności w formacie XHTML, która podlegać będzie tagowaniu w formacie inline XBRL. Kolejną istotną zmianą wprowadzoną przepisami dyrektywy jest obowiązek weryfikacji informacji na temat zrównoważonego rozwoju przez biegłych rewidentów.

Przepisy dyrektywy CSRD zaczną obowiązywać w trzech fazach. Jako pierwsze, od 1 stycznia 2024 r. zobowiązane będą stosować je te jednostki, które obecnie podlegają dyrektywie NFRD (określone jednostki zainteresowania publicznego – spółki giełdowe), następnie pozostałe duże jednostki, a jako ostatnie – średnie i małe jednostki notowane na rynku regulowanym. Zastosowanie przepisów będzie miało miejsce do lat obrotowych zaczynających się od:

• 1 stycznia 2024 – wszystkie duże jednostki zainteresowania publicznego (duże jednostki notowane, banki i ubezpieczyciele) zatrudniające powyżej 500 pracowników na poziomie jednostkowym i/lub skonsolidowanym;
• 1 stycznia 2025 – wszystkie pozostałe duże jednostki zdefiniowane w art. 3 ust. 4 dyrektywy 2013/34/UE inne niż te, które będą miały obowiązek raportowania od 2024 roku;
• 1 stycznia 2026 – średnie i małe jednostki notowane na rynku regulowanym w UE (przepisy dyrektywy dopuszczają możliwość odstąpienia od raportowania w 2 letnim okresie przejściowym, pod warunkiem, że jednostka wskaże w swoim sprawozdaniu dlaczego informacje na temat zrównoważonego rozwoju nie zostały przekazane).

A zatem pierwsze obowiązkowe informacje na temat zrównoważonego rozwoju zostaną opublikowane już w 2025 roku. Przesunięty w czasie obowiązek publikowania informacji niefinansowych nie oznacza, że podmioty zobowiązane do raportowania nie powinny zacząć działać już teraz. Zebranie niezbędnych do sporządzenia raportu informacji jest bowiem procesem złożonym i długotrwałym.

Przepisy dyrektywy CSRD nie obejmą mikroprzedsiębiorców, czyli podmiotów, które na dzień bilansowy nie przekraczają dwóch z trzech poniższych kryteriów, nawet jeżeli są notowane na rynku regulowanym.

1. Suma bilansowa 450 tys. euro;
2. Przychody netto ze sprzedaży 900 tys. euro;
3. Średnia liczba zatrudnionych w roku obrotowym 10.

Ponadto, dyrektywa zwalnia z obowiązku raportowania spółki zależne, o ile jednostka dominująca obejmie je swoją sprawozdawczością w zakresie informacji na temat zrównoważonego rozwoju na poziomie skonsolidowanym oraz jednostki będące jednostkami zależnymi od jednostki dominującej mającej siedzibę w państwie trzecim, o ile ta jednostka i jej jednostki zależne są ujęte w skonsolidowanej sprawozdawczości w zakresie informacji na temat zrównoważonego rozwoju i o ile ta sprawozdawczość sporządzona jest zgodnie ze standardami w zakresie zrównoważonego rozwoju przyjętymi w dyrektywie CSRD lub w sposób równoważny z tymi standardami.

Dyrektywa CSRD zawiera wymogi nie tylko wobec jednostek, ale wprowadza także ramy i wytyczne dla EFRAG (European Financial Reporting Advisory Group) oraz Komisji Europejskiej w zakresie opracowania i zawartości Europejskich Standardów Raportowania na temat zrównoważonego rozwoju. Zlikwidowana została tym samym dotychczasowa dobrowolność w wyborze standardów raportowania.

Dnia 21 lipca 2023 roku Komisja przyjęła pierwszy zestaw Europejskich Standardów Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju, które będą miały zastosowanie do sprawozdawczości już za 2024 rok. W skład zestawu wchodzi 12 uniwersalnych standardów:

W dalszej kolejności, do 30 czerwca 2024, miały zostać wydane standardy uzupełniające oraz sektorowe dla dużych jednostek oraz pakiet uproszczonych standardów dla małych i średnich jednostek, który będzie obowiązkowy dla małych i średnich spółek notowanych, a dobrowolny dla innych małych i średnich przedsiębiorstw. Jednakże, zgodnie z ostatnimi propozycjami organów unijnych, publikacja tych standardów zostanie odroczona o około 2 lata. Ponadto, EFRAG opracuje, a KE wyda taksonomię umożliwiającą tagowanie informacji na temat zrównoważonego rozwoju. Obecnie rozpoczęto konsultacje społeczne w zakresie taksonomii XBRL dla ESRS.

Sprawozdawczość w zakresie ESG ma na celu ukazanie wpływu jednostek na kwestie środowiskowe, społeczne oraz ład korporacyjny. Pozwala ocenić zainteresowanym stronom dany podmiot pod względem działań podejmowanych na rzecz zrównoważonego rozwoju i tym samym ma znaczący wpływ na jego reputację. Na dane zawarte w publikowanych raportach niefinansowych z pewnością uwagę będą zwracać banki, inwestorzy, a także opinia publiczna i konsumenci, którzy w tym zakresie, szczególnie w wysokorozwiniętych społeczeństwach, wykazuje większe oczekiwania wobec przedsiębiorstw.

Pomimo tego, że obowiązek publikowania raportów zgodnie z nowymi regulacjami przypada dla pierwszej grupy jednostek dopiero w 2025 roku, wszystkie przedsiębiorstwa, których on dotknie, już teraz powinny rozpocząć przygotowania do procesu.

Kluczowym elementem jest opracowanie strategii zrównoważonego rozwoju, która obrazuje jak dany podmiot adresuje wyzwania środowiskowe, jak wpływa na lokalne społeczności oraz jak zarządza kwestiami pracowniczymi. Firmy, które obecnie jej nie posiadają mogą napotkać na istotne problemy w przygotowaniu raportów niefinansowych zgodnie z nowymi wymogami.

Wyzwaniem dla przedsiębiorstw podlegającym obowiązkowi raportowania stanie się badanie istotności oraz pomiar wpływu jednostki na te kwestie oraz wpływ tych kwestii na raportujący podmiot (tzw. zasada podwójnej istotności, którą wprowadziła dyrektywa CSRD). Jednostki będą musiały najpierw zdecydować, które kwestie są z jej perspektywy istotne oraz w jaki sposób zaprezentowany zostanie wpływ tych kwestii. Informacje niefinansowe standardowo są przedstawiane z wykorzystaniem odpowiednich wskaźników zawierających dane ilościowe i jakościowe, odwołujące się do konkretnych danych takich jak np. roczne zużycie energii, emisja gazów cieplarnianych bezpośrednich i pośrednich lub struktura zatrudnienia, bądź przedstawiane w sposób opisowy. Oprócz ujawnienia wskaźników, jednostka powinna także wykazać powiązane z nimi cele, które są konkretne i możliwe do zmierzenia oraz wskazać harmonogram ich realizacji i odpowiedzialne za to organy zarządzające. Proces identyfikacji istotnych obszarów należy rozpocząć odpowiednio wcześnie, tak aby w wymaganym czasie móc zgromadzić niezbędne dane z wielu obszarów działalności, dokonać stosownych obliczeń, monitorować dane i móc dokonywać ich bieżącej aktualizacji. Zgodnie z nowymi standardami raportowania firmy powinny zawrzeć w raporcie informacje o całym swoim łańcuchu wartości, a zatem o wszelkich działaniach niezbędnych do wyprodukowania i dostarczenia produktu, a nawet o jego dalszym wpływie na obszary z zakresu ESG.

Dla wielu jednostek, zwłaszcza dla tych, które dotychczas nie podlegały obowiązkowi raportowania niefinansowego, wymogi w zakresie ujawniania rozszerzonych informacji mogą okazać się dużym wyzwaniem. Podejście do raportowania w zakresie zrównoważonego rozwoju wymaga nie tylko staranności w poruszaniu się w ramach regulacyjnych, ale także w kryteriach, zasadach, wytycznych i zaleceniach, które szybko ewoluują. To wszystko czyni proces przygotowania do raportowania wymagającym pod względem zasobów ludzkich i czasowych. W niektórych przedsiębiorstwach może pojawić się potrzeba powołania nowych stanowisk lub nawet całych zespołów odpowiedzialnych za gromadzenie danych, obliczenie wskaźników oraz raportowanie, bądź zaangażowania zewnętrznych doradców i ekspertów z różnych dziedzin, którzy posiadają odpowiednią wiedzę i doświadczenie w tym zakresie.

Nexia Pro Audit wspiera i prowadzi swoich klientów w ocenie i wyborze kiedy, co i przede wszystkim jak raportować w zakresie zrównoważonego rozwoju. Zapraszamy do zapoznania się z ofertą świadczonych przez Nas usług w zakresie raportowania niefinansowego ESG. Więcej informacji na stronie -> ESG – Nexia Pro Audit.