Pomoc obywatelom Ukrainy – aspekt podatkowy

Aktualności

12 marca 2022 r. z mocą wsteczną od 24 lutego 2022 r. weszła w życie ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dziennik Ustaw 2022 r. poz. 583), tak zwana „ustawa pomocowa”.

Ustawa określa m.in.:

zasady legalizacji pobytu obywateli Ukrainy na terytorium naszego kraju,
ułatwienia w podejmowaniu pracy i działalności gospodarczej,
uprawnienia obywateli Ukrainy do świadczeń socjalnych, jak i opieki zdrowotnej w Polsce,
rozwiązania wspierające w zakresie oświaty, wychowania, nauki i szkolnictwa wyższego,
działania pomocowe na rzecz obywateli z Ukrainy, jak utworzenie specjalnego Funduszu Pomocy, czy zwolnienie z podatków i opłat specjalistycznego sprzętu przekazywanego do Ukrainy,
zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych,
zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych.

Ze względu na szeroko udzielaną przez polskie przedsiębiorstwa pomoc, zarówno dla organizacji w Polsce i na Ukrainie, jak i dla obywateli Ukrainy, pojawiają się wątpliwości co do prawidłowości ujęcia tych zdarzeń w aspekcie podatkowym.

PODATEK DOCHODOWY

Poniżej przedstawiamy nasze podsumowanie zmian w podatku dochodowym w tym zakresie, z uwzględnieniem najnowszej „ustawy pomocowej”.

	Do 23 lutego 2022 r.	Od 24 lutego 2022 r.
Rodzaj preferencji podatkowej	Odliczenie darowizny od podstawy opodatkowania	Zaliczenie darowizny w koszty uzyskania przychodów
Limity	Osoby fizyczne – maksymalnie 6% dochodu do opodatkowania Osoby prawne – maksymalnie 10% dochodu do opodatkowania	Brak limitów w „ustawie pomocowej”
Rodzaj udzielonej pomocy	Darowizny w formie pieniężnej i rzeczowej	Darowizny w postaci rzeczy i prawna na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy
Wycena udzielonej pomocy	Darowizny pieniężne – wartość nominalna przekazanych środków Darowizny rzeczowe – wartość rynkowa przekazanych przedmiotów	Koszty wytworzenia lub cena nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy
Podmioty, którym przekazywane są darowizny	1. Organizacje prowadzące działalność pożytku publicznego, zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, w Polsce, państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego prowadzące działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych (nie dotyczy organizacji ukraińskich)	1. Organizacje prowadzące działalność pożytku publicznego, zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, w Polsce, państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, jak również równoważne organizacje określone w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących na terytorium Ukrainy 2. Polskie jednostki samorządu terytorialnego 3. Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych 4. Podmioty wykonujące na terytorium Polski lub Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego

Rozważając aspekt podatkowy udzielanej pomocy warto też zwrócić uwagę na odpowiednie udokumentowanie jej przekazania:

w przypadku darowizn w formie pieniężnej – posiadanie potwierdzenia dokonania wpłaty na rachunek bankowy podmiotu wymienionego w „ustawie pomocowej”,
w przypadku darowizn o charakterze rzeczowym – otrzymanie pisemnego potwierdzenia obdarowanej organizacji, że darowizna rzeczywiście została przez nią otrzymana.

PODATEK VAT

Zgodnie z dotychczasowymi przepisami nieodpłatne przekazania towarów należących do przedsiębiorstwa, w tym darowizny, podlegają opodatkowaniu VAT, jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów. Natomiast nieodpłatne świadczenie usług jest zazwyczaj czynnością podlegającą opodatkowaniu VAT, chyba że istnieje związek świadczonych usług z prowadzoną działalnością gospodarczą. Zwolnienie z podatku VAT dotyczy nieodpłatnych dostaw produktów spożywczych przekazywanych na rzecz organizacji pożytku publicznego.

3 marca 2022 r. z mocą od 24 lutego 2022 r. weszło również w życie rozporządzenie Ministra Finansów zmieniające rozporządzenie w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych (Dziennik Ustaw 2022 r. poz. 531).

Rozporządzenie obniża stawkę podatku od towarów i usług w przypadku nieodpłatnej dostawy towarów i nieodpłatnego świadczenia usług na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy do wysokości 0%, jednak dotyczy to dostaw dokonanych wyłącznie na rzecz:

Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych,
podmiotów leczniczych w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej,
polskich jednostek samorządu terytorialnego.

Obniżona stawka VAT stosowana jest pod warunkiem zawarcia pisemnej umowy potwierdzającej, że dostarczane towary lub usługi będą wykorzystane na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy, oraz potwierdzenia na piśmie dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi.