Jakie są oczekiwania przedsiębiorców od księgowych czy biur rachunkowych? Czy potrzebna jest regulacja zawodu księgowego?

W Polsce, do 9 sierpnia 2014 roku, usługowe prowadzenie ksiąg mogły wykonywać wyłącznie osoby uprawnione tj. posiadające świadectwo kwalifikacyjne Ministra Finansów albo certyfikat księgowy Ministra Finansów oraz biegli rewidenci i doradcy podatkowi. Uprawnienia do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych wydawane były od 1994 roku.

W 2014 roku nastąpiła deregulacja zawodu i od tego czasu usługowe prowadzenie ksiąg  rachunkowych może wykonywać każda osoba, która:

• ma pełną zdolność do czynności prawnych,
• nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za ściśle określony katalog przestępstw, tj. za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwo skarbowe oraz za przestępstwa określone w rozdziale 9 ustawy o rachunkowości,
• posiada ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej.

W krajach UE zawodem regulowanym w zakresie rachunkowości jest zawód biegłego rewidenta, którego zakres i obowiązki określa dyrektywa 2006/43/WE5 (ujednolicająca rozwiązania w całej UE). Zawód księgowego pozostaje nieuregulowany na poziomie legislacyjnym. W Polsce, poza biegłym rewidentem, do zawodów regulowanych można zaliczyć również doradcę podatkowego.

Czy deregulacja była właściwym kierunkiem?

Z badania ankietowego przeprowadzonego w 2018 roku przez Departament Rachunkowości i Rewizji Finansowej w Ministerstwie Finansów wynika, że w latach 2014-2018, zdaniem respondentów, jakość usług świadczonych przez biura rachunkowe obniżyła się. Z drugiej strony wyniki ankiety pokazały, że przywrócenie wprost rozwiązań sprzed deregulacji nie jest właściwe, gdyż nie stanowiłoby to odpowiedzi na oczekiwania rynku, m.in. ze względu na potrzebę aktualizacji wiedzy przez osoby prowadzące biura rachunkowe.

Jakie są oczekiwania przedsiębiorców?

W 2021 roku Stowarzyszenie Księgowych w Polsce (SKwP) przeprowadziło wśród przedsiębiorców badania dotyczące zdefiniowania i uregulowania zawodu. Niemal 70% przedsiębiorców uznaje, że brak uregulowania zawodu księgowego w Polsce zagraża bezpieczeństwu obrotu gospodarczego. Czynnikiem istotnym w procesie zapewniania bezpieczeństwa obrotu gospodarczego są informacje przygotowywane przez księgowych. Od kompetencji księgowych w dużym stopniu zależy jakość tych informacji, a w konsekwencji trafność podjętych na ich podstawie decyzji.

Zdaniem 74% respondentów brak uregulowania zawodu księgowego może negatywnie wpływać na jakość usług księgowych. Przez jakość usług rozumiemy zgodność z oczekiwaniami odbiorców informacji dostarczanych przez księgowych, w tym biura rachunkowe.

Ze szczegółowymi wynikami badania SKwP można zapoznać się tutaj.

Jak istotne są szerokie konsultacje i analizy regulacji zawodu księgowego?

Zgodnie ze statystyką podaną przez ministerstwo (dane GUS 2019):

• liczba przedsiębiorstw prowadzących księgi rachunkowe -> 295 761,
• liczba przedsiębiorstw prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów -> 1 446 817,
• liczba przedsiębiorstw prowadzących ewidencję przychodów -> 393 718 firm,
• liczba przedsiębiorstw prowadzących kartę podatkową -> 75 308.

Liczby te pokazują na jak szerokie grono podmiotów będą mieć wpływ podjęte kierunki rozwoju zawodu księgowego.

Włączenie zawodu do katalogu zawodów regulowanych spowoduje, że osoby nieposiadające uprawnień księgowego, nie mogłyby wykonywać tych czynności. Jak wskazuje resort: „Alternatywnym rozwiązaniem jest profesjonalizacja zawodu księgowego. Rozwiązanie to umożliwiłoby zdobycie uprawnień zawodowych nadawanych przez wybraną instytucję, potwierdzających posiadane kwalifikacje i umiejętności. Nałożyłoby także określone obowiązki m.in. doskonalenia zawodowego, przestrzegania zasad etyki zawodowej oraz wprowadziłoby nadzór. Jednocześnie nie ograniczałoby możliwości wykonywania czynności z zakresu księgowości przez osoby nieposiadające takich uprawnień.” 

Mając na uwadze szeroki aspekt zagadnień kierunku rozwoju zawodu księgowego, MF rozpoczęło w lutym 2022 roku prekonsultacje, które w maju zostały przedłużone do 30 września 2022 roku.

Więcej na temat prekonsultacji można przeczytać tutaj.

Opinie i uwagi należy przesyłać drogą elektroniczną na adres: ksiegowy-prekonsultacje@mf.gov.pl, podając numer pytania wymienionego w dokumencie pt. „Zawód księgowego – kierunki rozwoju”.